ازدحام مردمی برای مراسم اعدام و خودکشی

دختری قصد خودکشی و پرت کردن خود از پل اتوبان امام علی تهران دارد. جمعیت عظیمی بالای پل، زیرگذر و اطراف ایستاده‌اند و ازدحام ایجاد کرده‌اند. ماموران آتش‌نشانی در صدد کمک رسانی هستند. زنی بالای پل رفته و کنار دختر نشسته؛ فیلم‌های گرفته شده نشان می‌دهد دارد با او صحبت می‌کند. صدای سوت و کف زدن مردم شنیده نیز در فیلم‌ها شنیده می‌شود. برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی ادعا کرده‌اند که صدای «بپر، بپر» مردم را می‌شنیدند.

برخی این موضوع را به باد انتقاد گرفته‌اند و برخی دیگر آنها را متهم به سیاه‌نمایی کرده‌اند و می‌گویند مردم برای کمک در آنجا جمع شده بودند و این نکته مثبتی است.

در فیلم دیگری، دختر سرپاست و در آستانه پریدن است که دو مامور مرد با حرکت به موقع موفق به گرفتن و مانع از خودکشی او می‌شوند. در همین حال مردمی که بالای پل بودند کمک می‌کنند و دختر را بالا می‌کشند.

این پارادوکس عمیقی است. فردی که مستاصل است و دست از جان خویش شسته است؛ کلمات در این لحظات می‌توانند تعیین کننده سرنوشت او باشند. به طور مثال، شهرداری شهر نیویورک در کنار سایر کلاس‌های آموزشی کمک‌های اولیه، دوره‌های کمک‌های اولیه روان‌شناختی نیز گذاشته است که در آن، گویی به افرادِ تحت فشار آموزش داده می‌شود. در این جلسات همچنین از جملات و کلمات مخربی گفته می‌شود که می‌توانند نتیجه عکس داشته باشند.

ازدحام مردمی برای مراسم‌های تلخ چون اعدام و خودکشی در ایران روانشناسان و کارشناسان مسائل اجتماعی را درگیر خود کرده است. شهریور سال ۹۶ مراسم اعدام قاتل آتنا اصلانی با استقبال عجیبی روبرو شد. آتنا دختر هفت ساله‌ای بود که برای خوردن آب به مغازه همسایه پدرش رفته بود و توسط صاحب مغازه معروف به اسماعیل رنگرز به قتل رسید. این مراسم که در پارس آباد مغان برگزار شد، نه تنها شاهد جمعیتی بود که از نیمه شب بساط پهن کردند و جا گرفتند بلکه از شبکه‌های اینستاگرامی نیز به صورت زنده پخش شد و به‌رغم اینکه معمولا اعدام‌ها سپیده دم انجام می‌شوند، سایر مردم، حضور پررنگی از طریق کامنت گذاری بر ویدیوهای پخش زنده داشتند که خود حائز اهمیت بود. زنان و مردان به همراه فرزندانشان به دیدن این مراسم آمدند.

رضا کاظم زاده، روانشناس بالینی مقیم بروکسل به دویچه وله فارسی گفته بود: «درک کودکان از مفاهیمی مثل جرم، اجرای عدالت و مجازات به اندازه افراد بالغ نیست و این واقعیت‌ها را به شکل فردی و شخصی تجربه می‌کنند. از طرفی چون کودکان در مقابل اعدام عزیزانشان دچار ناتوانی مطلق هستند و نمی‌توانند مثل بزرگسالان برای تغییر این حکم تلاش کنند، مسلما از لحاظ روحی آسیب‌های شدیدتری می‌بینند و تاثیرات بلند مدتی را در طول زندگی با خود حمل خواهند کرد».

وی ادامه می‌دهد: «در جوامعی که احساس عدم امنیت شایع است و افراد نه تنها نسبت به جان و مال خود بلکه در رابطه با آینده‌شان نیز احساس امنیت نمی‌کنند، با نوعی فشار، استرس و دلهره دائمی زندگی می‌کنند. معمولا در چنین جوامعی نرخ اعدام بالاست و افراد به تماشای مراسم اعدام می‌روند. همین که فردی که دارد اعدام می‌شود من نیستم و این اتفاق قرارنیست برای من بیفتد به من کمک می‌کند برای مدتی از نگرانی و اضطراب دربیایم».

مصطفی اقلیما، موسس رشته مددکاری اجتماعی در ایران و رئیس انجمن علمی آن در خصوص چرایی گرایش مردم به تماشای چنین صحنه‌هایی به عصر ایران گفت: «اولین علتش بیکاری من است! وقتی من هیچ سرگرمی و تفریحی ندارم، بعید نیست بخواهم به این شکل خودم را سرگرم کنم. دوم اینکه، ما الان به جایی رسیده‌ایم که دیگر مردن برای خیلی از ما اصلاً مهم نیست. علت بعدی، رواج بی تفاوتی در جامعه است. آدم‌ها در جامعه ما، کمتر از گذشته به دیگران و به سرنوشت دیگران توجه دارند. در چنین جامعه‌ای، وقتی قبح آدم کشی از بین می‌رود، کار به جایی می‌رسد که در یکی از خیابان‌های تهران، فردی مشغول کشتن دیگری است و مردم هم می‌ایستند و آن صحنه را تماشا می‌کنند. نه تنها نگاه می‌کردند بلکه فیلم هم می‌گرفتند. انگار که در یک برنامه تفریحی شرکت کرده‌اند! این به خوبی نشان می‌دهد که خشونت در جامعه ما افزایش یافته و ما خشن‌تر از قبل شده‌ایم. علت رواج کودک آزاری در بین ما، همین افزایش خشونت و بی تفاوتی در بین مردم ماست. خیلی‌ها در این جامعه، نه از کشتن می‌ترسند نه از کشته شدن. کلاً از چیزی و کسی ترسی ندارند!»

گفتنی است آمارهای منتشر شده نشان می‌دهند که در ایران هر روز بیش از ۱۳ نفر دست به خودکشی می‌زنند که اغلب آنان، افراد بین سنین  ۱۵تا ۳۵ هستند. عوامل مختلفی برای خودکشی وجود دارد، از جمله: مشکلات خانوادگی، اقتصادی، فشارهای اجتماعی، شکست‌های عاطفی، معضلات تحصیلی و شغلی، بیماری‌های جسمی‌، و اختلالات روانی چون افسردگی، اختلال دوقطبی، استرس، و اعتیاد.